"Chìa khoá" có thể làm cho đại dịch COVID-19 game over

Đại dịch COVID-19 đang nằm trong tầm ngắm của chúng ta, việc đại dịch có thể chấm dứt và kết thúc đang đến rất gần.

Khi biến thể Delta gây ra làn sóng lây nhiễm khiếp sợ đang trên đà giảm mạnh và đã giảm hơn 1/3 các ca nhiễm COVID-19 kể từ đầu tháng 9 vừa qua. Điều đó cho thấy thế giới đang nắm trong tay một cơ hội trở lại cuộc sống bình thường mới mặc dù cơ hội đó không được đảm bảo.

Trong tương lai gần, chúng ta phải hoàn toàn chấp nhận rằng việc COVID-19 vẫn tồn tại là điều không còn gây quá bất ngờ nữa. Chính sách “Zero COVID” không còn hiệu quả, vì ngay cả New Zealand gần đây ban hành lệnh phong toả toàn quốc chỉ vì một ca nhiễm duy nhất, cũng thừa nhận như vậy.

Có hai thực tế chúng ta nên thừa nhận: Thứ nhất có thể virus sẽ không giảm đi tần suất gây bệnh mà còn hơn thế nữa. Chúng có thể tạo ra và nhân lên các chủng mới một cách nhanh chóng, thậm chí dễ lây nhiễm và có tần suất tác động mạnh hơn. Ở một viễn cảnh kinh khủng hơn, khi sự xâm nhập của virus có thể miễn nhiễm với sự bảo vệ của vaccine, xuất hiện thêm các biến thể mới. Thứ hai, thế giới sẽ không thể sớm ngăn chặn được tình trạng lây nhiễm xuống mức thấp nhất trong khi chúng ta đã cố gắng đạt được miễn dịch cộng đồng thông qua tiêm chủng đại trà.

Tiến sĩ Anthony S. Fauci, chuyên gia hàng đầu về các bệnh truyền nhiễm của Mỹ, đã nói rằng mỗi ngày Mỹ nên đặt ra mục tiêu dưới 10.000 ca mắc. Tuy nhiên trên thực tế, chỉ có khoảng 57% khi người dân được tiêm vaccine đầy đủ; thiếu ý chí chính trị để áp dụng các biện pháp như đeo khẩu trang trở lại trong khi mùa đông tới ẽ khiến mọi người ở trong nhà nhiều hơn. Thông qua tất cả những điều đó các chuyên gia khác cho rằng Mỹ khó có thể duy trì được mục tiêu này.

Vượt lên trên những thực tế đó, chúng ta có thể biến đại dịch COVID-19 từ một kẻ thống trị của thế giới thành một kẻ thất bại và có thể phải game over bằng các chìa khóa vạn năng có thể tạo ra cơ hội trở lại cuộc sống bình thường mới sau đây:

Sống chung an toàn với dịch bệnh

Một điều kiện quan trọng để việc hình thành nên chìa khóa tháo gỡ, giảm nhẹ áp lực dịch bệnh là sống chung an toàn với dịch. Điều này có thể xảy ra khi vaccine phòng bệnh, hay đúng hơn là “các bản cập nhật” của vaccine có thể giúp cơ thể tránh được tình trạng nhiễm bệnh nặng và nguy cơ tử vong. Sau khi chiến dịch tiêm chủng hàng loạt hoàn tất, virus SARS-CoV-2 sẽ không còn là mối nguy hiểm chết người, sẽ chuyển thành một bệnh dịch theo mùa.

Nhưng có thể nói người đã được tiêm chủng sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh do khả năng miễn dịch suy giảm một cách tự nhiên theo thời gian, trong khi các đột biến mới của virus tiếp tục xuất hiện. Tuy vậy, hầu hết dân số trên thế giới sẽ được bảo vệ đủ để không xảy ra sự bùng phát các đợt dịch nghiêm trọng trên quy mô lớn. Về dài hạn, giới chuyên gia nhận định đây là kịch bản khả dĩ nhất.

Phủ đầy vaccin cho trẻ em

Trẻ em là đối tượng có xu hướng ít nhiễm bệnh COVID-19 hơn người lớn. Thế nhưng, đã có hàng trăm trẻ em đã tử vong vì COVID-19. Tại Mỹ, số ca mắc mới với tỉ lệ hơn ¼ đều là trẻ em bị nhiễm bệnh do virus SARS-CoV-2 gây ra.

Nhiều bậc cha mẹ vẫn hết sức thận trọng trong việc sống chung với dịch bệnh như thể chính họ chưa được tiêm chủng cho đến khi các con trẻ của họ được phủ vaccine làm giảm đáng kể nguy cơ nhiễm bệnh nặng.

Thế giới có thể không phải đợi lâu nữa. Tại Mỹ, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đã xem xét vaccine Pfizer cho trẻ từ 5-11 tuổi. Ngày 7/10, Pfizer đã chính thức đệ trình hồ sơ lên FDA xin cấp phép tiêm chủng vaccine COVID-19 của hãng này cho trẻ 5-11 tuổi. Nhóm trẻ em ở độ tuổi trên ở Mỹ có thể được tiêm chủng trước Halloween hoặc đầu tháng 11 nếu như FDA đánh giá vaccine này là an toàn và hiệu quả.

Có thể vào cuối năm 2021, Pfizer sẽ thử nghiệm vaccine COVID-19 dành cho trẻ em từ 6 tháng đến 4 tuổi, điều này giúp cho việc cấp phép có thể diễn ra vào đầu năm 2022.

Sử dụng thuốc viên kháng virus có thể giảm tỉ lệ nhập viện và tử vong

Trong tương lai điều này cũng sắp có thể sẽ xảy ra. Hãng dược Merck vừa công bố kết quả đáng chú ý đối với một loại thuốc viên kháng virus có tên là Molnupiravir mà hãng cho biết có thể giảm khoảng 50% tỷ lệ nhập viện hoặc tử vong với người nhiễm COVID-19. 

Loại thuốc này được đánh giá là tiện lợi hơn nhiều so với phương pháp điều trị hiện có là kháng thể đơn dòng, vốn cần đến một trung tâm điều trị chuyên biệt để truyền tĩnh mạch hoặc tiêm nhiều mũi. Thuốc Molnupiravir được uống hai lần một ngày trong 5 ngày.

Tuy nhiên, việc được tiêm chủng là cách phòng tránh tốt hơn nhiều, có thể ngăn không bị nhiễm virus ngay từ đầu và ngăn nguy cơ bị bệnh nặng. Còn việc sử dụng thuốc thuốc kháng virus sẽ không phải là “cách chữa trị” tuyêth đối đối với COVID-19. Thế nhưng hiện nay người Mỹ lại chọn cách không tiêm chủng mà lại chọn uống thuốc viên, có khoảng 70 triệu người nơi đây lại lựa chọn viên uống điều trị COVID-19. Uống một viên thuốc có nghĩa là những bệnh nhân virus được giảm một nửa nguy cơ phải nằm viện, điều đó có thể giúp giảm bớt căng thẳng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe và cứu được mạng sống.

Cho đến nay, Molnupiravir mới chỉ được thử nghiệm trên những người chưa được tiêm chủng, nhưng nó cũng có khả năng giúp giảm mức độ nghiêm trọng của COVID-19 đối với những người được tiêm chủng bị nhiễm virus đột phá. 

Lý tưởng nhất là các nhà khoa học cũng sẽ nghiên cứu liệu pháp thuốc uống này để xem liệu nó có hiệu quả trong giúp ngăn chặn một người có nguy cơ cao sẽ mắc và tiến triển bệnh COVID-19 hay không, giống như cơ chế hoạt động của thuốc Tamiflu trong điều trị và ngăn ngừa cúm.

Ngoài Merck, một số công ty dược phẩm khác, bao gồm Roche và Pfizer, cũng có thuốc kháng virus đường uống trong các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối. Điều đó có nghĩa là trong vòng vài tháng tới, sự kết hợp giữa tiêm chủng và điều trị sớm có thể khiến COVID-19 chỉ giống như bệnh cúm nhẹ hơn là một bản án tử hình.

Nên sẵn có các xét nghiệm nhanh chóng, miễn phí

Các loại thuốc chống virus và liệu pháp truyền tĩnh mạch kháng thể chỉ hiệu quả trong việc ngăn chặn các triệu chứng nặng khi sử dụng vào giai đoạn đầu mắc bệnh. Điều đó tức là các ca mắc phải được phát hiện sớm nhất có thể. Hơn nữa, khoảng một nửa sự lây nhiễm Covid-19 xảy ra ở những người mắc bệnh tiền triệu chứng. Việc kiểm soát Covid-19 yêu cầu cần phải xác định được những người này trước khi sự lây nhiễm tiếp tục diễn ra, chủ yếu thông qua xét nghiệm.

Tại Mỹ, bất chấp sự công nhận rộng rãi về tầm quan trọng của chẩn đoán nhanh và phát hiện sớm, xét nghiệm vẫn là một chiến lược kiểm soát nhiễm virus chưa được sử dụng rộng rãi. Về mặt này, Mỹ đang thua xa các nước khác. Anh đã cung cấp các xét nghiệm miễn phí cho tất cả cư dân để mọi người có thể xét nghiệm hai lần /tuần. Canada đang cung cấp các xét nghiệm nhanh miễn phí cho các doanh nghiệp. Singapore và Nhật Bản cung cấp xét nghiệm qua hệ thống máy bán hàng tự động phổ biến.

Tại Mỹ, Tổng thống Biden đã nói ông có kế hoạch cung cấp 280 triệu bộ xét nghiệm nhanh với giá 7 USD/bộ. Sau đó, Nhà Trắng tuần trước thông báo có kế hoạch tăng gấp bốn lần số lượng các xét nghiệm tại nhà vào tháng 12.

Các chuyên gia y tế cho rằng, Mỹ cần thúc đẩy lớn hoạt động xét nghiệm tại nhà, với mục đích cung cấp đủ để mọi người Mỹ được xét nghiệm ít nhất hai lần/tuần. Với việc bổ sung xét nghiệm miễn phí và dễ tiếp cận, trong vài tháng tới nước Mỹ có thể đạt tới một thời điểm COVID-19 không còn là một vấn đề quan trọng khi nhà chức trách đưa ra các quyết định về việc làm, trường học, hoạt động xã hội và du lịch.

Sẽ không còn mơ hồ khi việc chấm dứt đại dịch Covid-19 có thể xảy ra trong tương lai gần, đại dịch COVID-19 đang nằm trong tầm ngắm của chúng ta. Các chìa khóa vạn nay trên nếu được trang bị đây đủ phù hợp thì có lẽ việc xuất hiện thêm những chủng virus mới sẽ không còn là mối lo ngại của thế giới. Chúng ta sẽ tiến đến một cuộc sống bình thường mới, không còn sống trong những ngày đen tối do COVID-19 thống trị nữa.