Những tác hại không ngờ của thuốc giảm đau

Thuốc giảm đau là gì?

Thuốc giảm đau là một loại dược phẩm được sử dụng với mục đích giúp người bệnh giảm bớt những cơn đau do bệnh mang lại. Cơn đau có thể khiến người bệnh có cảm giác khó chịu đồng thời các mô tế bào cũng bị tổn thương. Để thoát khỏi tình trạng đó thuốc, bệnh nhân thường nhờ đến thuôc giảm đau. Thuốc này mang lại hiệu quả rõ rệt cho người dùng, nó có thể không hoàn chấm dứt cơn đau nhưng lại giúp bạn vơi bớt phần nào và cảm thấy thoải mái.

Thuốc giảm đau gồm 2 loại:

Thuốc giảm đau không kê đơn

Thuốc giảm đau không kê đơn có tác dụng làm giảm những cơn đau nhẹ như đau đầu, sốt, cảm, đau răng, đau bụng kinh, cúm, viêm khớp,...

Có 2 nhóm thuốc giảm đau không kê đơn đó là thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAID) và paracetamol (Acetaminophen).

• Acetaminophen có hoạt tính của hơn 600 các loại thuốc kê đơn và không kê đơn (bao gồm thuốc giảm đau, thuốc ho, thuốc cảm,...);
• NSAID là nhóm những loại thuốc thông dụng thường dùng để hạ sốt, giảm đau mức độ khá nhẹ như naproxen, aspirin, ibuprofen cùng rất nhiều thuốc khác được dùng điều trị cảm lạnh, dị ứng và viêm xoang.

Thuốc giảm đau có kê đơn

Những thuốc giảm đau kê đơn thường thấy bao gồm các loại thuốc opioid cùng các thuốc không opioid. Các thuốc opioid có tác dụng rất mạnh. Chúng tác động bằng cách tác động lên trên não, tủy sống và ống tiêu hoá và từ đó có thể làm thay đổi cảm giác đau.

Thuốc giảm đau kê đơn thường có các loại sau:

• Morphine: hay được sử dụng trước và sau khi thực hiện phẫu thuật;
• Oxycodone: hay được dùng để giảm đau mức độ từ vừa đến nặng;
• Codeine: hay được phối hợp với paracetamol hay những thuốc giảm đau không opioid khác. Thường được kê đơn trong trường hợp đau nhẹ đến vừa;
• Hydrocodone: hay được phối hợp với paracetamol hoặc những thuốc giảm đau không chứa opioid khác. Thường được kê đơn cho trường hợp đau từ vừa đến nặng.

Thực tế, không có loại thuốc nào hoàn toàn vô hại, ngay cả khi loại thuốc đó được cấp phép buôn bán tràn lan không cần mua theo đơn bác sĩ. Việc lạm dụng thuốc sẽ để lại những hậu quá vô cùng nguy hiểm.

Thuốc giảm đau gây nên những tổn thương nào?

Tổn thương gan

Dùng thuốc ở liều cao hoặc trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến gan do chức năng chính của gan là phân hủy các chất đưa vào cơ thể bằng đường uống kể cả thuốc, thảo mộc, thực phẩm chức năng.

Nếu dùng thuốc giảm đau đúng chỉ định thì paracetamol tương đối an toàn ngay cả với những người bị bệnh gan nhưng nếu quá liều paracetamol hay dùng liều cao liên tục trong vài ngày sẽ gây hủy hoại gan và suy gan cấp tính dẫn đến tử vong.

Tổn thương thận

Paracetamol và ibuprofen có thể gây tổn thương thận nếu sử dụng trong thời gian dài hoặc được sử dụng trên những người đã có chức năng thận giảm. Vì vậy phải tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc giảm đau theo toa của bác sĩ.

Gây ra các vấn đề về tim mạch: tăng huyết áp, đau tim, đột quỵ

Một số nghiên cứu cho thấy nếu phụ nữ sử dụng những loại thuốc giảm đau không chứa aspirin sẽ tăng khả năng bị cao huyết áp gấp hai lần. Riêng aspirin thì chưa có bằng chứng gây tăng huyết áp ở nữ giới.

Một nghiên cứu khác cũng cho thấy việc sử dụng paracetamol liều cao hơn liên quan tới các cơn đau tim, đột quỵ hoặc cao huyết áp. Tuy nhiên, paracetamol vẫn an toàn hơn thuốc giảm đau không steroid và có thể được chỉ định cho những người bị bệnh tim mạch để thay thế.

Gây viêm loét, xuất huyết đường tiêu hóa 

Paracetamol thường hiếm gây tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu sử dụng liều cao paracetamol hoặc dùng trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến dạ dày gây ra các triệu chứng như đau bụng, ợ chua, buồn nôn hoặc nôn.

Khi sử dụng liều cao thuốc Aspirin và những loại thuốc kháng viêm không steroid có thể gây tổn hại lớp niêm mạc dạ dày, khó chịu thượng vị và gây chảy máu ở đường tiêu hóa trên. Một số biểu hiện người bệnh có thể gặp phải như: nôn ói, sụt cân. Sử dụng liều cao ibuprofen liên tục trong ba ngày cũng làm viêm loét xuất huyết dạ dày.

Đối tượng người bệnh lớn tuổi, có sức khỏe yếu hoặc uống nhiều rượu bia và thuốc lá thì tác dụng phụ trên đường tiêu hóa khi sử dụng các thuốc giảm đau này chuyển biến nhanh và nặng hơn có thể dẫn đến nhập viện.

Lạm dụng thuốc dẫn đến gây nghiện

Nhiều bác sĩ đã kê cho bệnh nhân những thuốc giảm đau opioid như codein, morphin, tramadol trong những trường hợp đau mãn tính hoặc đau kéo dài. Nhóm thuốc này lại là những thuốc giảm đau gây nghiện, nhất là trường hợp lạm dụng và sử dụng trong thời gian dài sẽ gặp khó khăn khi ngưng thuốc.

Tăng gãy xương ở người lớn tuổi

Nhóm thuốc giảm đau opioid có thể làm tăng tần suất gãy xương ở người già trên 60 tuổi. Nếu bạn sử dụng thuốc trên với liều lượng lớn hơn 50mg thì tác dụng phụ gãy xương gia tăng hơn và rõ rệt hơn trên đối tượng này.

Các tác dụng phụ khác:

Ngoài ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, tim mạch, gan và thận, bạn còn có thể gặp phải một số tác dụng phụ khác khi sử dụng thuốc giảm đau nhóm NSAIDs và paracetamol như:

          ● Mệt mỏi, chóng mặt

          ● Dị ứng

          ● Phát ban da, ngứa

          ● Buồn ngủ

Uống thuóc giảm đau kháng viêm ngắn ngày có tránh được tác dụng phụ không?

Uống thuốc giảm đau kháng viêm ngắn ngày vẫn không tránh khỏi tác dụng phụ. Ngay những ngày đầu sử dụng, đa số các thuốc giảm đau hạ sốt kháng viêm không steroid đều có khả năng làm tăng nguy cơ chảy máu đường tiêu hóa, đặc biệt là các thuốc giảm đau hạ sốt kháng viêm không steroid không chọn lọc và nguy cơ này có thể kéo dài suốt quá trình điều trị. Chính vì thế, cần sử dụng thuốc liều thấp và trong thời gian ngắn nhất nhưng vẫn mang lại hiệu quả điều trị. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thêm các thuốc như misoprostol hoặc PPIs để giúp bao bọc bảo vệ đường tiêu hóa hoặc chọn các thuốc giảm đau hạ sốt kháng viêm không steroid có chọn lọc COX-2 nhóm coxib ít gây tác dụng phụ lên đường tiêu hóa trong điều trị.

Theo các chuyên gia, người bệnh có nguy cơ xảy ra các biến cố tim mạch ngay từ tuần đầu tiên uống thuốc giảm đau hạ sốt, thuốc kháng viêm không steroid. Người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng điển hình như: đau ngực, hụt hơi, thở ngắn, yếu một phần hay một bên cơ thể. Đây có thể là dấu hiệu của cơn đau tim hoặc đột quỵ, bạn cần ngưng dùng thuốc ngay lập tức và khám lại bác sĩ.

Với nhóm đối tượng có nhiều nguy cơ như bệnh nhân lớn tuổi trên 65 tuổi, mắc bệnh lý nền (đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, suy gan, suy thận), bệnh nhân có tiền sử bị viêm loét, xuất huyết dạ dày và các bệnh nhân đã sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt kháng viêm không steroid dài hạn hoặc liều cao, hãy trao đổi ngay với bác sĩ để được tư vấn chỉ định hướng dẫn sử dụng thuốc sao cho phù hợp.

Những lưu ý khi uống thuốc giảm đau

Sử dụng giảm đau không hợp lý cũng sẽ gây ra một số nguy hiểm. Sau đây là một số đối tượng cần phải lưu ý khi sử dụng:

• Trẻ em: Cơ thể và sự phát triển của trẻ em khác người lớn rất nhiều chính vì thế khi chọn thuốc cần phải hết sức lưu ý. Ví dụ như trẻ em dưới 16 tuổi không được sử dụng thuốc aspirin vì có thể ảnh hưởng tới não và gan.
• Phụ nữ có thai và cho con bú: Đây là những giai đoạn cực kì quan trọng với người phụ nữ. Đặc biệt trong trường hợp mang thai, phụ nữ không nên sử dụng các loại thuốc trong đó có các loại thuốc liên quan đến giảm đau. 
• Người cao tuổi: Khi sử dụng thuốc cho người cao tuổi cần hết sức thận trọng. Cơ thể của họ nhiều khi sẽ có một số tác dụng phụ với các thành phần của thuốc. Chính vì vậy cần phải lựa chọn chính xác loại thuốc cũng như liều lượng sử dụng hợp thì mới mang lại hiệu quả.