Bệnh mù màu: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Mù màu là gì? Mù màu là như thế nào?

Mù màu, hay nói chính xác hơn là sự khiếm khuyết thị giác màu sắc (sắc giác), là tình trạng người bệnh gặp khó khăn trong việc phân biệt màu sắc, điều này khiến cho họ không thể thấy được một hoặc một số màu sắc, hay nhìn một số màu khác với người bình thường.

Rất hiếm người mù màu bị rối loạn với tất cả các màu sắc, các màu khiến họ khó phân biệt được thường là: đỏ, xanh lá cây, xanh biển, hoặc màu được pha lẫn giữa các màu này.

Mù màu thường là hậu quả của một rối loạn di truyền, và gây ảnh hưởng cho nam nhiều hơn so với nữ. Tỷ suất mắc bệnh mù màu ở trẻ trai là 1-2/20. Mù màu gây ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày của bệnh nhân, làm giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân bệnh Mù màu

Cơ chế gây bệnh mù màu

Tế bào nón của mắt là loại tế bào có khả năng nhận cảm màu sắc. Có 3 loại tế bào nón tương ứng với khả năng nhận diện 3 màu: đỏ, xanh lá cây và xanh dương. Khi một hoặc nhiều tế bào nón bị rối loạn cấu trúc hoặc chức năng, mắt sẽ giảm/mất khả năng phân biệt màu sắc.

Nguyên nhân gây mù màu là gì?

• Di truyền: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh. Do đó, mù màu còn được xem như là một bệnh bẩm sinh ở trẻ. Mức độ mù màu bẩm sinh có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng.

• Biến chứng của bệnh: Tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng; bệnh đái tháo đường; bệnh Alzheimer, Parkinson; bệnh bất thường hồng cầu, bạch cầu;... đều có thể gây biến chứng mù màu.

• Thuốc: Một số thuốc điều trị bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, bệnh nhiễm trùng, bệnh thần kinh, rối loạn tâm lý, rối loạn cương dương,... có thể gây rối loạn phân biệt màu sắc

• Lão hóa: Thị giác màu sắc (sắc giác) của bệnh nhân giảm dần theo tuổi. Sự lão hóa có thể là một trong những nguyên nhân gây mù màu ở người lớn tuổi.

Triệu chứng bệnh Mù màu

Triệu chứng mù màu có thể khác nhau giữa các bệnh nhân, tùy mức độ của bệnh. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Không phân biệt được một hoặc một số màu sắc

• Dùng sai màu khi vẽ.

• Khó phân biệt màu sắc, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu.

• Nhạy cảm với điều kiện quá sáng.

• Khó đọc khi có nhiều màu sắc trên cùng một trang giấy.

• Đau mắt, đau đầu khi nhìn vào màu mà trẻ kém phân biệt được.

• Đôi khi bệnh nhân chỉ thấy được màu đen, trắng và xám (hiếm).

• Rối loạn thị lực cũng có thể gặp ở bệnh nhân mù màu.

Phòng ngừa bệnh Mù màu

Tất cả trẻ em từ 3-5 tuổi, đặc biệt là trẻ trai cần được khám mắt, kiểm tra sắc giác định kỳ bằng những bảng thiết kế đặc biệt. Kiểm tra ở giai đoạn sớm của tuổi đi học sẽ giúp phát hiện các bất thường của thị giác sắc giác - điều có thể gây phiền toái cho việc học của trẻ.

Việc tầm soát này cũng cần thiết đối với một số ngành nghề đặc thù như lái xe,..

Đối tượng nguy cơ bệnh Mù màu

• Giới nam: Bệnh mù màu gặp ở nam nhiều hơn so với nữ.

• Yếu tố di truyền: những người có bố mẹ, ông bà bị mù màu thì có nguy cơ cao mang gen bệnh, và có thể biểu hiện các triệu chứng bệnh mù màu.

• Thuốc: Một số thuốc ảnh hưởng đến võng mạc, dây thần kinh thị giác có thể là nguy cơ của bệnh.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh Mù màu

• Xét nghiệm đánh giá khả năng phân biệt màu sắc: Bệnh nhân nhìn vào bảng có các hình chấm, và được yêu cầu tìm ra chấm màu đỏ.

• Xét nghiệm sắp xếp màu sắc tương đồng: Bệnh nhân được yêu cầu sắp xếp các màu sắc theo thứ tự tương đồng.

Các biện pháp điều trị bệnh Mù màu

Hiện nay, chưa có một biện pháp nào có thể chữa khỏi mù màu hoàn toàn.

• Trẻ bị mù màu cần được thông báo đến giáo viên về những khó khăn mà trẻ gặp phải trong việc phân biệt màu sắc, để được hỗ trợ tại trường học.

• Mù màu do nguyên nhân sử dụng thuốc hoặc do biến chứng của một bệnh nền có thể được cải thiện khi ngừng thuốc hoặc điều trị bệnh nguyên.

• Kính lọc màu: đây là một loại kính mới được các nhà khoa học phát triển với tính năng tăng độ tương phản giữa những màu bệnh nhân không phân biệt được. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng kính này chỉ có tác dụng điều trị hỗ trợ triệu chứng, chứ không thể điều trị mù màu được.

Điều quan trọng là người bị mù màu cần học cách sống chung với tình trạng kém phân biệt sắc giác này.

• Ghi nhớ thứ tự của đèn giao thông có thể giúp bệnh nhân tuân thủ luật khi tham gia giao thông trong tình trạng không thể phân biệt được các màu sắc của đèn.

• Các ứng dụng trên điện thoại thông minh có thể hữu ích để giúp người mù màu nhận diện được các màu sắc.