Mối nguy hại từ trào lưu hút thuốc lá điện tử trong giới trẻ

Gia tăng tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, doanh số bán thuốc lá điện tử của Hoa Kỳ đã tăng gần 300% từ 11/2016 đến 8/2019.

Cùng với đó, gần 20% học sinh trung học phổ thông và gần 5% học sinh trung học phổ thông đã sử dụng các sản phẩm vape vào năm 2020, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Network Open,

Tương tự, Mitch Zeller, Giám đốc Trung tâm Sản phẩm Thuốc lá của FDA cho biết, các sản phẩm thuốc lá điện tử (ENDs) có hương vị cực kỳ phổ biến trong giới trẻ, với hơn 80% người dùng thuốc lá điện tử trong độ tuổi từ 12 đến 17 sử dụng một trong những sản phẩm này. 

Trước thực trạng này, mới đây, cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã chặn việc bán hơn 55.000 sản phẩm thuốc lá điện tử có hương vị. Đây là lệnh cấm đầu tiên đối với các sản phẩm thuốc lá điện tử kể từ khi bắt đầu yêu cầu các nhà sản xuất nộp đơn xem xét trước thị trường vào tháng 9 năm ngoái.

Cụ thể, FDA đã ban hành lệnh từ chối tiếp thị đối với các sản phẩm của hệ thống phân phối nicotine điện tử, vì đe dọa sức khỏe cộng đồng đối với thanh thiếu niên ở Mỹ. Trong số hơn 55.000 sản phẩm bị ảnh hưởng bởi quyết định này, những sản phẩm chưa được bán có thể không được đưa vào thị trường và những sản phẩm đã có trên thị trường phải bị loại bỏ hoặc thực thi rủi ro.

"Đảm bảo việc các sản phẩm thuốc lá mới được FDA đánh giá là một phần quan trọng trong mục tiêu của chúng tôi nhằm giảm thiểu bệnh tật và tử vong liên quan đến thuốc lá. Bên cạnh đó, đây là một yếu tố giúp chúng tôi đưa ra quyết định về sản phẩm nào có thể được bán trên thị trường", Quyền Ủy viên FDA, Tiến sĩ Janet Woodcock cho biết.

Cơ quan này cũng sẽ tiếp tục xem xét các ứng dụng thuốc lá bán sẵn khác cho thuốc lá điện tử không có hương liệu để xác định có đủ bằng chứng khoa học cụ thể cho từng sản phẩm về lợi ích và nguy cơ của việc thanh thiếu niên.  

Nếu các đơn đăng ký có bằng chứng thuộc loại này, FDA sẽ tiến hành đánh giá khoa học sâu hơn về việc liệu bằng chứng đó có đáp ứng tiêu chuẩn luật định để cấp phép hay không. Trong trường hợp không có bằng chứng này, cơ quan này có thể ban hành MDO (lệnh từ chối tiếp thị).

Hiểu như thế nào về thuốc lá điện tử?

Hiện nay trên thị trường đã đang xuất hiện các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, trong đó, phổ biến nhất là thuốc lá điện tử (ENDs) và thuốc lá làm nóng/nung nóng (HTPs). Cả hai loại sản phẩm thuốc lá điện tử này đều sử dụng thiết bị điện tử để làm nóng dung dịch hoặc nguyên liệu thuốc lá tạo ra làn hơi khói để người dùng hút vào.

Một số thuốc lá điện tử hay còn gọi là vape có hình dáng giống với thuốc lá truyền thống, xì gà hoặc ống điếu, một số khác trông giống như cây bút, USB hoặc có thiết kế hoàn toàn khác nhau. Thuốc lá điện tử có loại dùng một lần và loại có thể “sạc” lại. Hầu hết các mẫu thuốc lá điện tử hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch – loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp.

Tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe

Các sản phẩm thuốc lá mới hiện được các công ty thuốc lá giới thiệu là một sản phẩm ít hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường. Tuy nhiên đây chỉ là các quảng cáo nhằm gây nhầm lẫn. Các bằng chứng đến thời điểm hiện tại cho thấy các sản phẩm thuốc lá điện tử đều có chứa các thành phần độc hại, khi sử dụng đều có sự đốt cháy và có khói, hơi tỏa ra môi trường gây hại cho người xung quanh. 

Theo Liên minh Kiểm soát thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) đa phần thuốc lá điện tử có chứa Nicotine - chất gây nghiện cao, là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, và ung thư. Sử dụng nicotine quá liều gây ngộ độc. Nghiện nicotine là một trong những nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, đột quỵ

- Đối với trẻ em và phụ nữ mang thai: Nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em vì não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển, Nicotine cũng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kì, gây ra sinh non và thai chết lưu. 

- Đối với thanh thiếu niên: Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh trong não khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai. 

Đơn cử là trường hợp xảy ra hồi tháng 4/2021, Bệnh viện 199 (TP.Đà Nẵng) đã cấp cứu cho một nam sinh 16 tuổi nhập viện trong tình trạng lơ mơ, nói nhảm, toàn thân tê, tay chân có dấu hiệu co rút. Trước khi được đưa vào bệnh viện, bệnh nhân được bạn cho uống một loại dung dịch không rõ loại. Qua thăm khám, các bác sĩ ghi nhận bệnh nhân bị ngộ độc chất kích thích, tác động lên hệ thần kinh gây ức chế.

Bệnh nhân được cho thở oxy đảm bảo hô hấp, gắn monitor theo dõi huyết động liên tục, an thần giãn cơ, đặt đường truyền, xét nghiệm các tiền chất gây nghiện và được chuyển theo dõi, điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực chống độc. Kết quả tìm hiểu của bác sĩ cho thấy, bệnh nhân nuốt phải tinh dầu của thuốc lá điện tử dẫn đến ngộ độc. 

Tương tự, vào tháng 11/2019, 4 học sinh từ 11-16 tuổi ở TP.Hải Phòng cũng phải nhập viện cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, da xanh tái, vã mồ hôi, buồn nôn do ngộ độc tinh dầu thuốc lá điện tử.

Bên cạnh đó, trong dung dịch thuốc lá điện tử còn có: glycerin, propylene glycol và hương liệu (có trên 15,500 các loại hương liệu). Propylene glycol (mặc dù được coi là an toàn trong thực phẩm nhưng không phải để hít) có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin/Glycerin gốc thực vật: khi được đun nóng và hóa hơi, tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên.

Thuốc lá điện tử tiện dụng với các ống dung dịch được đóng gói cho hàng trăm hơi hút, hầu như không có định lượng về nồng độ nicotine trong mỗi ml. Điều này dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng, mức độ dung nạp nicotine và gây nguy cơ ngộ độc cấp tính.

Không nên thử dù chỉ một lần

Sở dĩ thuốc lá điện tử được giới trẻ ưa chuộng bởi mẫu mã đa dạng, cuốn hút. Mặt khác, việc mua bán thuốc lá điện tử rất sôi động và dễ dàng trên mạng xã hội với đủ các loại giá cả khác nhau.

Để học sinh không hút thuốc lá điện tử hoặc sớm bỏ thuốc lá điện tử, các bác sĩ khuyến cáo, từ gia đình đến nhà trường cần có nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục phù hợp nhằm giúp các em hiểu được tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe, ảnh hưởng không tốt đến việc học hành và nhiều hệ lụy về sau. Phụ huynh nên quan tâm sâu sát tình hình sinh hoạt, học tập của con để kịp thời phát hiện, nhắc nhở, khích lệ con tham gia các hoạt động thể chất, nâng cao sức khỏe, có lối sống lành mạnh.

Bên cạnh đó, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hút thuốc lá truyền thống hay thuốc lá điện tử đều có hại cho sức khỏe. Do đó, đối với học sinh, thanh, thiếu niên, không nên thử hay hút thuốc lá, dù chỉ một lần bởi khi đã phụ thuộc vào thuốc lá, việc cai nghiện rất khó khăn.

Đặc biệt, trong tình hình dịch bệnh phức tạp như hiện nay, các bằng chứng đã cho thấy SARS-CoV-2 xâm nhập vào tế bào, nhân lên, phát tán tại đường hô hấp. Virus xâm nhập vào các tế bào qua thụ thể ACE-2 có nhiều trong các mô phế nang tại phổi. Chính vì vậy, không chỉ riêng đối với thuốc lá truyền thống, việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử cũng làm tăng nguy cơ nhập viện và tử vong do Covid-19.