Làng Lung Leng xã Sa Bình (huyện Sa Thầy, Kon Tum) như một “ốc đảo” nhỏ được lòng hồ thủy điện Plei Krông bao quanh. Ở đây, ngoài làm mỳ, trồng cây công nghiệp, sáng nào đàn ông trong làng cũng chèo thuyền độc mộc đi đánh bắt cá. Và chắc ít ai biết rằng Làng Lung Leng như một “ốc đảo” nhỏ được lòng hồ thủy điện Plei Krông bao quanh. Các bậc cao niên của các làng đồng bào dân tộc thiểu số ven sông Đăk Bla, Pô Kô và Sê San đều tiếc nhớ những hùng vĩ một thời của những dòng sông, nơi trên đó những con thuyền độc mộc như minh chứng huy hoàng của thời gian băng qua những dòng thác dữ thủa nào.
Ngày trước, thuyền độc mộc là phương tiện chính giúp người dân bên dòng Sesan này đi được xa hơn và nhất là mỗi buổi chiều đi rẫy về, trên những khoang thuyền luôn đầy ắp sản vật mà thiên nhiên ban tặng…Với những người làng xưa kia, thuyền độc mộc là một phần tài sản như con trâu, chiếc ghè, bộ chiêng vậy. Thuyền độc mộc không phải của riêng người Ja Rai mà hầu hết người dân tộc sống bên các dòng sông đều có. Tuy nhiên không phải ai cũng biết đẽo một chiếc thuyền thật đẹp.
Ở xã Sa Bình này chỉ có thôn Lung Leng là còn có thuyền độc mộc. Thanh niên trong làng ai cũng biết đẽo thuyền, nhưng phần chỉnh thăng bằng và mũi, đuôi thuyền chỉ có vài người biết đến, trong đó tài nghệ nhất là già A Hyơh, hay nghệ nhân A Nhơ – một trong những nghệ nhân nổi tiếng trong việc làm thuyền độc mộc.
Chi tiết các bước để làm ra chiếc thuyền độc mộc khá công phu, từ việc chọn cây, ra kích thước, làm mũi thuyền và đuôi thuyền, khoét lòng thuyền, làm thân thuyền, làm đáy thuyền, làm cho thuyền đẹp, cân chỉnh thuyền, làm mái chèo thuyền. Cây pô ma và bằng lăng là 2 loại cây làm thuyền bền nhất. Khi làm bằng cây này, gỗ sẽ không bị nứt, rất nhẹ, nổi trên mặt nước mà không bị chìm. Chính vì chất lượng nên 1 chiếc thuyền độc mộc có tuổi thọ từ 5-10 năm, có chiếc “thọ” đến 20-30 năm.
Cây gỗ dùng để đẽo thuyền độc mộc phải đáp ứng các điều kiện như thân to với đường kính từ 0,6 -1m, có chiều cao từ 7-10m. Gỗ phải mềm dễ đẽo khi tươi và khi gỗ khô thì nhẹ, không cong vênh lúc phơi nắng cũng như lúc ngâm dưới nước. Nếu cây gỗ có vị trí gần khu dân cư, gần với sông hồ thì sẽ thuân lợi hơn cho quá trình vận chuyển, thử nghiệm khi làm xong thuyền. Một trong những điều lưu ý là khi chọn cây gỗ đẽo thuyền là cây không bị bọng, không có nhiều mắc gỗ, nu gỗ. Những cây gỗ bị bọng thường dễ bị nứt khi thuyền sử dụng về sau này. Cây có nhiều mắc, nu rất khó đẽo. Dụng cụ để làm ra chiếc thuyền độc mộc trước đây chỉ có rìu, rựa và rìu ngang để làm. Phần đáy thuyền thường được bà con đẽo bằng, láng mặt, có độ dày từ 5cm trở lên. Đáy thuyền nhỏ, bằng sẽ tạo sự cân đối cho thuyền khi vận chuyển, giúp người chèo thuyền thuận lợi khi sử dụng.
Sau khi đẽo xong chiếc thuyền độc mộc, bước quan trọng là thử nghiệm thuyền trên sông nước để đảm bảo thuyền cân bằng, lướt sóng, vận chuyển dễ, an toàn; các nghệ nhân phải mang thuyền ra khu vực sông hồ để đánh giá, cân chỉnh. Sau khi đẽo xong, chiếc thuyền được lật úp và dùng sức nóng của lửa làm mịn máng thuyền. Thớ gỗ đẽo ra từ thân cây phải được dùng để nấu nồi cơm tỏ lòng thành với Yàng. Giữa sắc trời xanh ngắt của đại ngàn, trong tiếng réo sôi của miên man ghềnh thác, con thuyền vẫn lướt đi nhẹ nhàng như một cánh hoa ai thả trên sông.
Một thực tế hiện nay, là mặc dù có ý nghĩa đặc biệt, gắn liền với đời sống văn hóa của bà con dân tộc thiểu số sinh sống ven sông hồ của tỉnh Kon Tum, tuy nhiên do quá trình phát triển việc gìn giữ, bảo tồn nghề đẽo thuyền độc mộc và các hoạt động văn hóa liên quan đến thuyền độc mộc đã bị ảnh hưởng không nhỏ. Cụ thể, số lượng thuyền độc mộc ở các buôn làng giảm dần qua thời gian do hư hỏng trong quá trình sử dụng. Trong khi đó chủ trương quản lý, bảo vệ rừng được thực hiện nghiêm túc nên ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình tìm kiếm, khai thác gỗ rừng để làm thuyền độc mộc của bà con.
Theo thời gian rừng càng ngày càng lùi xa, gỗ lớn làm thuyền hiếm dần. Đặc biệt là sự xuất hiện của những chiếc xe máy đã khiến niềm vui sông nước nguội cạn. Bây giờ, người ta đua nhau bán thuyền. Mỗi con thuyền còn sử dụng được trên chục năm chỉ có giá vài trăm đến 1 triệu đồng tùy lớn nhỏ.
Tiêu Dao - Đinh Dũng
Việc giới thiệu đích danh doanh nghiệp có phần “nhạy cảm”, chính vì vậy, Sở GD&ĐT Quảng Nam đang xem xét thu hồi lại văn bản này.
Khi sự yên lặng phủ xuống thành phố đang trong giấc ngủ, thì vẫn có những người nữ cửu vạn cật lực làm việc xuyên màn đêm tại chợ đầu mối Hòa Cường (Đà Nẵng).
Giá vàng trong nước tiếp tục đà tăng phi mã trong sáng nay, trong khi giá vàng thế giới cũng lên đỉnh 5 tháng sau khi có thêm dữ liệu về lạm phát.
Theo kế hoạch Lễ hội Hoa Dã quỳ - Núi lửa Chư Đang Ya diễn ra từ 12 đến 14/11/2021. Tuy nhiên vì ảnh hưởng của dịch bệnh, Lễ hội sẽ không tổ chức.
Các điểm du lịch do nhà nước quản lý tại TP Hội An sẽ mở cửa trở lại để phục vụ du khách, giá vé sẽ giảm 50%.
Các đối tượng lừa đảo mạo danh VNPAY để mời chào vay tín dụng với thủ tục đơn giản, lãi suất hấp dẫn, sau đó chiếm đoạt tài sản và thông tin cá nhân.
Từ 15h00 chiều nay 10/11, giá xăng tăng gần 550 - 660 đồng/lít và là đợt tăng thứ 5 liên tiếp, trong khi các mặt hàng dầu giữ nguyên hoặc giảm.
Tình hình nợ vay vốn kinh doanh bất động sản; Giá nhà và đất nền quý III… là những tin chính sẽ có trong bản tin BĐS 24h ngày 10/11/2021.
Giá vàng ngày 10/11 trong nước tiếp tục tăng sau khi tái lập kỷ lục 59 triệu đồng/lượng. Trong khi giá vàng thế giới lên cao nhất 2 tháng vì đồng USD suy yếu.
Lịch bán vé tàu Tết Nhâm Dần 2022 sẽ bắt đầu từ 15/11 tới đây. Đặc biệt trong 10 ngày đầu tiên mở bán hành khách được giảm 10%.
Bà Nguyễn Thị Loan là đại diện pháp luật của hàng loạt công ty. Con trai bà Loan cũng là chủ doanh nghiệp với khối tài sản lên tới ngàn tỷ khi mới 22 tuổi.
Số ca Covid-19 tại Việt Nam Lây nhiễm cộng đồng từ 27/4
