Nợ nần vì mất cân đối thu chi, các bệnh viện liệu có được giải cứu?

Một thực trạng đang diễn ra tại TP HCM và nhiều bệnh viện trong cả nước, đó là khó khăn trong thực hiện tự chủ tài chính, Bảo hiểm y tế chậm thanh toán, chi phí vượt tổng mức khiến nhiều bệnh viện mất cân đối thu chi. 

Theo đó, tình hình tự chủ tài chính của hầu hết các đơn vị sự nghiệp y tế công lập gặp rất nhiều khó khăn. Giá viện phí chưa được tính đủ các yếu tố cấu thành, số lượt khám chữa bệnh giảm giai đoạn sau đại dịch Covid-19 càng làm mất cân đối chênh lệch thu chi của các bệnh viện, nhất là các bệnh viện đa khoa. Cùng với đó, việc đấu thầu các danh mục thuốc tốn thường từ 50-55% tổng chi phí của bệnh viện. Sau đấu thầu, bệnh viện tập trung nguồn lực trả nợ các nhà cung cấp, trong khi phải phụ thuộc nhiều vào Bảo hiểm y tế, nhưng Bảo hiểm y tế chậm chi trả khiến nhiều bệnh viện phải nợ nần trong bối cảnh các bệnh viện phải chi tiền lương, phụ cấp và thu nhập khác theo từng tháng; tiền điện, nước trả theo kỳ; tiền thuốc, vật tư, hóa chất sử dụng cho bệnh nhân phải dự trữ tồn kho... nên gặp nhiều khó khăn.

Đơn cử, mỗi ngày Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận ít nhất 5.000 bệnh nhân đến khám. Nguồn thu từ bảo hiểm y tế chiếm đến 65% nguồn thu khám, chữa bệnh. Nếu cơ quan bảo hiểm nợ như vậy, bệnh viện rất khó xoay sở trong việc khám, điều trị. Do số tiền nợ quá lớn, ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động của bệnh viện.

Nhiều bệnh viện bị chậm thanh toán vượt trần cho rằng, nếu cơ quan bảo hiểm ngâm nợ lâu thì bệnh viện sẽ tìm cách ứng phó; nhưng suy cho cùng bệnh nhân sẽ chịu thiệt. Ví dụ, thay vì bệnh viện khám chung cho tất cả bệnh nhân thì sẽ phân đối tượng bảo hiểm y tế khám riêng để bác sĩ siết chặt trong việc chỉ định chụp chiếu phim, xét nghiệm máu. Hoặc bệnh viện hạn chế các xét nghiệm, chụp chiếu phim lần cuối trước khi cho người bệnh xuất viện… Theo quy định, Bảo hiểm xã hội phải quyết toán từ 1 – 3 tháng. Bảo hiểm xã hội nợ lâu, đẩy bệnh viện vào việc thiếu nợ tiền thuốc, bị tăng tỷ suất tiền nợ… Chưa hết, bệnh viện phụ thuộc nhiều vào Bảo hiểm y tế, nếu Bảo hiểm y tế chậm thanh toán cho bệnh viện, bệnh viện sẽ chậm thanh toán cho công ty, dẫn đến công nợ kéo dài, quá thời hạn 90 ngày. Trong nhiều trường hợp bệnh nhân cần thuốc biệt dược gốc, buộc phải liên hệ qua 2 công ty khác nhưng chắc chắn 2 công ty đó không giao nếu bệnh viện còn nợ. Như vậy, bệnh nhân là người chịu thiệt thòi nhiều nhất.

Tại TPHCM riêng năm 2022, dự toán chi khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế tại các cơ sở y tế là 20.021 tỷ đồng. Trong 8 tháng qua, tổng chi cho khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế đã là 12.310 tỷ (chiếm 61,5% dự toán). Như vậy, 4 tháng cuối năm dự toán còn 7.711 tỷ (tương đương 38,5%). Trong khi đó, ước tính số vượt tổng mức trong 8 tháng qua của các bệnh viện TP là 423 tỷ. Khả năng cao không thể thu lại (423 tỷ). Trong quý 4 sẽ còn tăng nữa, có thể trên ngàn tỷ. Như vậy rất thiệt thòi cho các bệnh viện vì đã bỏ tiền, bỏ công, bỏ thuốc ra mà Bảo hiểm xã hội trả lại không đủ. 

Trên báo chí ngày 19/10, ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TPHCM cho biết, nhiều bệnh viện của TP rơi vào tình trạng mất cân đối thu chi càng lúc càng tăng, làm tăng thời gian giải quyết công nợ. Bên cạnh đó, từ đầu năm đến nay vẫn còn nhiều bệnh viện, trung tâm y tế, trạm y tế chưa nhận kinh phí từ Nghị quyết 03 (Chi tăng thêm thu nhập).

Không chỉ Sở y tế TPHCM, mà ngay cả các bệnh viện, cũng như Bảo hiểm xã hội TP.HCM cũng kiến nghị Bộ Y tế điều chỉnh cách tính tổng mức thanh toán khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế, sớm tính đúng tính đủ chi phí khám chữa bệnh, giải quyết nhanh kinh phí cho các bệnh viện. Theo đó , giá khám chữa bệnh hiện cũng chưa bao gồm phần hao hụt trong quá trình bảo quản, cấp phát thuốc và vật tư, dẫn đến việc càng làm càng thâm hụt, không có nguồn để tái đầu tư sơ sở vật chất hay nguồn đào tạo nhân lực… Do đó, các bệnh viện kiến nghị tính đúng, đủ chi phí cho khung giá khám chữa bệnh, theo lộ trình. Đây là vấn đề thuộc thẩm quyền của trung ương, không phải TP.HCM có thể làm được. Trong khi chờ đợi, Sở Y tế TPHCM và các bệnh viện đề nghị ngân sách cấp bổ sung phần thiếu hụt kinh phí đầu tư bệnh viện.

Về phía Bảo hiểm xã hội TP, bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội TPHCM cho biết trên báo chí rằng, cơ quan bảo hiểm đang chuẩn bị kinh phí 4.000 tỷ đồng để cấp cho các bệnh viện trong quý 4. Dự kiến từ nay đến cuối tháng 10 sẽ cấp toàn bộ. Đến hết tháng 11, Bảo hiểm xã hội TP sẽ chuyển 20% kinh phí chưa được giải ngân của quý 4 năm 2021 và quý 1, 2 năm 2022 cho các đơn vị. 

Hy vọng, với nguồn kinh phí này, các bệnh viện phần nào giải quyết được những khó khăn và người bệnh không còn chịu nhiều thiệt thòi nữa.