Cuộc chiến khó nhọc với sách giả, sách lậu

Tại nhiều nhà sách hay cửa hàng sách, khi quan sát cuốn sách thật, sách giả đặt cạnh nhau, chắc chắn sẽ nhận thấy bìa sách thật có màu tươi sáng, sắc nét hơn, giấy in trắng hơn hẳn so với sách lậu. Tuy nhiên, nếu không có sự chỉ dẫn của chủ cửa hàng và quan sát kỹ, người mua cũng không nghĩ rằng mình đã mua phải sách lậu. Sách giả, sách lậu thường có chất lượng kém do công nghệ in ấn thấp, sao chép thủ công, nguyên liệu giấy không bảo đảm. Đặc biệt, các đối tượng in sách giả, sách lậu không thực hiện quy trình xuất bản theo quy định, không trả tiền bản quyền cho tác giả...

Vì thế, sách giả, sách lậu thường được bán với giá thấp hơn nhiều so với giá in trên bìa và giá của sách thật. Lợi nhuận thu được từ sách giả, sách lậu lại rất lớn, nhất là từ khi mạng xã hội và thương mại điện tử phát triển dẫn đến việc kiểm soát, quản lý khó khăn hơn. Trong khi chỉ vào một số dịp đặc biệt, các nhà phát hành sách mới giảm giá (thông thường từ 10% đến 20%) thì nhiều loại sách giả, sách lậu chạy quảng cáo "đại hạ giá" lên đến 50%, thậm chí 70% khiến cho sách thật càng khó cạnh tranh, đến được tay bạn đọc.

Sách giả, sách lậu nhiều năm nay vẫn luôn là vấn đề nhức nhối của ngành xuất bản. Đặc biệt hiện nay nó càng bùng nổ hơn trên các trang mạng xã hội. Hiện nay, sách giả, sách lậu không chỉ được ngang nhiên bày bán trên vỉa hè mà còn công khai rao bán trên mạng xã hội, nhiều sàn thương mại điện tử và hiệu sách. Theo ghi nhận thị trường sách trên mạng xã hội đang phát triển mạnh mẽ. Những kẻ kinh doanh sách lậu cũng nhanh chóng nắm bắt xu thế để thay đổi hình thức tiếp cận người đọc. Thay vì bày tràn lan các vỉa hè hay len lỏi vào các cửa hàng sách như trước đây, sách lậu đang được chào bán trên mạng, với hình ảnh quảng cáo là những bộ sách thật. Ngoài việc bán giá rẻ, các đối tượng buôn bán sách giả, sách lậu còn dùng chiêu trò đăng ảnh sách thật thu hút độc giả, nhưng sau đó lại bán cho họ những cuốn sách kém chất lượng.

Ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc Công ty First News - Trí Việt, khẳng định sách giả, sách lậu đang lan truyền trên không gian mạng nhanh, mạnh và nhiều không kém gì con virus nguy hiểm đã tấn công loài người hai năm qua.

Việc buôn bán sách giả trên mạng đang khó kiểm soát. Bên cạnh yếu tố thuận tiện, nhanh chóng thì việc giao dịch online lại vô tình tạo “đất sống” cho sách giả. Vàng thau lẫn lộn, không ít độc giả bị thu hút bởi những lời quảng cáo như “xả kho sách giá rẻ” để rồi “ôm cục tức” khi nhận được những cuốn sách kém chất lượng. Việc làm giả sách không chỉ làm giảm doanh thu mà còn ảnh hưởng tới danh tiếng của người làm sách chân chính. Thậm chí, sách giả còn có những chi tiết sai sót, chất lượng sách thấp, gây ảnh hưởng tới thông tin mà người đọc tiếp nhận.

Thực tế những quy định của pháp luật hiện hành được thể hiện trong Luật Xuất bản, Luật Bản quyền, Luật Sở hữu trí tuệ cũng như các Thông tư, Nghị định hướng dẫn thi hành đã đảm bảo tương đối chặt chẽ trong việc quản lý các cơ sở in. Tuy nhiên với sự phát triển của công nghệ in cũng như thuận tiện trong việc trao đổi thông tin, giao nhận hàng hóa nên các đối tượng in - phát hành sách lậu đã dùng các thủ đoạn ngày càng tinh vi để tổ chức hoạt động in lậu, phát hành sách lậu một cách chặt chẽ, kín đáo nhằm tránh sự kiểm tra, phát giác của các cơ quan chức năng.

Hiện nay, hành vi in ấn, buôn bán sách giả, sách lậu có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy vào mức độ, tính chất cũng như hậu quả gây ra. Để bảo vệ sản phẩm, uy tín của mình, nhiều nhà xuất bản đã sử dụng tem chống hàng giả công nghệ, sử dụng mã QR trên sách... Tuy nhiên, ngành xuất bản có sử dụng công nghệ chống hàng giả nào thì các đối tượng in ấn, buôn bán sách giả, sách lậu cũng sẽ tìm cách làm giả tương ứng.

Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng in lậu, làm giả sách giáo khoa chưa bị đẩy lùi, đó là do các chế tài và mức phạt đối với hành vi này chưa thực sự đủ răn đe trong khi lợi nhuận mà các cơ sở in sách lậu thu được là rất lớn.

Để ngăn chặn tình trạng này, cơ quan chức năng cần nghiên cứu, xây dựng chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các đối tượng in lậu, làm giả các ấn phẩm giáo dục. Đồng thời, các cơ quan chức năng xử lý kiên quyết những trường hợp vi phạm pháp luật về hoạt động in sách giáo khoa để sớm lập lại trật tự trong lĩnh vực in ấn các loại sách giáo khoa, phục vụ hiệu quả cho hoạt động giáo dục - đào tạo.

 Chính vì vậy, để có thể ngăn chặn nạn sách giả, sách lậu thì phải có hành lang pháp lý chặt chẽ, nghiêm khắc liên quan đến lĩnh vực xuất bản. Trước hết cần kiểm soát chặt chẽ từ khâu cấp phép in ấn đến kiểm tra, phát hành. Tiếp đến, cần nghiên cứu sửa đổi quy định theo hướng tăng mức xử phạt, xử lý nghiêm khắc hơn đối với hành vi in ấn, buôn bán sách giả, sách lậu để tạo tính răn đe.