Tết Đoan Ngọ là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa và các tục lệ độc đáo

Tết Đoan ngọ là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa?

Người Việt lưu truyền nhiều truyền thuyết về ngày Tết Đoan Ngọ. Theo đó, khi sâu bọ phát triển nhiều, người dân không biết làm cách nào để có thể giải được nạn, thì bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân.

Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh gio (bánh tro), trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân làm theo, chỉ một lúc sau đó, sâu bọ đã đi mất. Để tưởng nhớ sự việc, dân chúng đặt cho ngày này là Tết diệt sâu bọ, có người gọi là Tết Đoan Ngọ.

Không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc mà ở Triều Tiên, Hàn Quốc cũng có Tết Đoan Ngọ. Vì vậy, Tết Đoan Ngọ thực chất là một phong tục lễ tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.

Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh. Vào thời điểm này, trái cây, hoa lá bắt đầu đơm hoa kết trái mong một mùa bội thu.

Vào ngày này, người Việt sẽ dậy từ sáng sớm chuẩn bị mâm cúng tổ tiên mà chủ yếu là hoa quả. Người ta quan niệm rằng, đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái và cúng tổ tiên để mong một mùa bội thu. Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.

Sau lễ cúng là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh tro... để diệt trừ" sâu bọ", xua đuổi hết bệnh tật...

Một số phong tục trong ngày Tết Đoan ngọ

Theo tục lệ, nghi thức đơn giản nhất để giết sâu bọ là ăn thức ăn và hoa quả vào ngày 5/5 Âm lịch.

Người xưa quan niệm trong cơ thể con người, nhất là bộ phận tiêu hoá thường có sâu bọ ẩn sống, nếu không diệt trừ sâu bọ ngày càng sinh sôi nảy nở, gây nguy hại cho con người. Lũ sâu bọ này chỉ lộ diện vào ngày 5/5 Âm lịch nên phải làm lễ trừ sâu bọ vào ngày này.

Thứ hai, là tắm nước lá từ thiên nhiên. Sau khi đã ăn cơm rượu để giết sâu bọ, mọi người sẽ tắm bằng nước đun lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả... để mồ hôi toát ra, giúp cơ thể dễ chịu, phấn chấn.

Thứ ba, nên gội đầu, xông lá thơm. Mọi người thường đun các loại lá như bưởi, mùi, tía tô, kinh giới, sả, tre... để tắm, xông phòng bệnh cảm mạo, phụ nữ thì gội đầu với mong muốn có một mái tóc đen mượt.

Một số nơi còn có tục lệ trong ngày Tết Đoan Ngọ là Vứt giày dép lộn xộn; Để rơi tiền; Mua vật phẩm có hình thù kỳ quái; Chọn phòng đầu tiên hoặc cuối cùng ở hành lang khi ở khách sạn, nhà nghỉ: Dừng chân ở nơi âm u khi xuất hành...

Còn có nơi thực hiện hưởng ứng ngày lễ dân gian này bằng cách vào sáng sớm, lúc trẻ con chưa thức, người ta lén bôi hồng hoàng vào thóp thở, vào ngực, vào rốn để khử trùng, đeo bùa tua, bùa vải bằng chỉ ngũ sắc cho trẻ em.

Còn với người lớn, họ ăn rượu nếp, để cho sâu bọ trong người say, sau đó ăn quả chua chát để cho sâu bọ chết. Vào giờ Ngọ của mùng 5 tháng 5 Âm lịch, lúc dương khí mạnh nhất, người ta đi hái lá mồng 5 (lá ngải cứu, lá đơn, lá ích mẫu, lá cối xay, lá vối...) đem về phơi khô để dùng làm thuốc trong cả năm.