Bí quyết bổ sung vi chất dinh dưỡng từ chuyên gia để an toàn "vượt dịch"

Vậy, làm thế nào để bổ sung đầy đủ vi chất dinh dưỡng cho cơ thể? Mời độc giả cùng tìm hiều những chia sẻ của  PGS.TS Nguyễn Thị Lâm về thông tin hữu ích này.

PV: Thưa PGS.TS, trong cuộc Tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc 2019 - 2020 được công bố kết quả mới đây cho thấy, Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng gấp ba về dinh dưỡng gồm suy dinh dưỡng thấp còi, thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng, đặc biệt tình trạng này cũng gia tăng trong đại dịch Covid-19. Là một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm về dinh dưỡng, PGS.TS có những quan điểm và nhận định như thế nào về nhu cầu dinh dưỡng hiện nay của người Việt?

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm: Thực tế, các điều tra từ những năm 2000 trở lại đây báo động Việt Nam đang gia tăng tình trạng thừa cân béo phì ở các nhóm tuổi khác nhau. Từ trẻ em đến học sinh tiểu học, người trưởng thành và người cao tuổi, đặc biệt thừa cân béo phì xuất hiện ở cả nông thôn và thành thị. Tuy nhiên, khu vực thành thị tỷ lệ thừa cân béo phì tăng cao hơn.Trong đó, khẩu phần ăn thiếu hụt chất dinh dưỡng đương nhiên sẽ dẫn đến tỷ lệ thiếu vi chất như thiếu máu, sắt, kẽm, vitamin D hay canxi cũng nhiều hơn.

Đối với khu vực nông thôn chúng ta biết rằng, tỷ lệ thừa cân béo phì cũng có nhưng tỷ lệ thiếu năng lực thường diễn ở người trưởng thành, tức là bị suy dinh dưỡng ở trẻ em chiếm nhiều hơn khu vực thành thị.

Bên cạnh đó, đối với trẻ em dưới 5 tuổi, khoảng 5 cháu sẽ có 1 cháu suy dinh dưỡng thể thấp còi, đặc biệt các tỉnh khó khăn như vùng núi phía Bắc, miền Trung và Tây Nguyên, nhiều tỉnh khó khăn thì tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi sẽ cao hơn.

PV: Các loại vi chất dinh dưỡng thường có trong những thực phẩm nào, thưa bà?

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm: Một thực phẩm có thể giàu chất này mà lại ít chất kia nên mỗi ngày chúng ta nên bổ sung vào chế độ ăn từ 15-20 loại thực phẩm khác nhau để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể.

Chẳng hạn như sắt thì có trong cả động vật và thực vật như thịt bò, các loại đậu. Kẽm có nhiều trong các loại hải sản, ngũ cốc... Canxi có trong sữa, các chế phẩm từ sữa (như phô mai, sữa chua, sữa công thức). Còn vitamin A có nhiều trong nhóm: thịt, cá, trứng, sữa, rau có màu xanh thẫm, củ quả màu vàng. Chú ý các loại rau xanh quả chín cũng giàu một số vi chất dinh dưỡng như vitamin A, C, E nên bổ sung đầy đủ trong khẩu phần ăn.

PV: Giải pháp nào để phòng, chống việc thiếu vi chất dinh dưỡng, thưa bà?

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm: Giải pháp quan trọng để phòng chống việc thiếu vi chất dinh dưỡng đó là phải đảm bảo khẩu phần ăn, dựa vào các nguồn thực phẩm tự nhiên ở địa phương và có sự phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để phát triển các vùng nông nghiệp, đảm bảo có đủ thực phẩm sạch cho người dân. 

Đối với người dân cũng phải trau dồi kiến thức dinh dưỡng và đảm bảo bữa ăn phối hợp đa dạng các nhóm thực phẩm. Đảm bảo các yếu tố như bồi dưỡng khi mang thai hay cho con bú để  không bị suy dinh dưỡng bào thai. Cùng với đó, việc trẻ được nuôi dưỡng tốt sau sinh cũng làm giảm nguy cơ suy dinh dưỡng. Các mẹ cũng phải có kiến thức khi cho các cháu ăn bổ sung, chế biến đủ chất dinh dưỡng, đủ 8 nhóm thực phẩm.

Đối với người trưởng thành, lúc này nhu cầu về dinh dưỡng sẽ cao hơn, bởi vậy bữa ăn phải đủ nhu cầu dinh dưỡng cho các nhóm tuổi khác nhau.

Với thói quen sử dụng sữa, các nghiên cứu của viện dinh dưỡng trong những năm gần đây qua những cuộc tổng điều cho thấy, chúng ta vẫn còn thiếu canxi trong khẩu phần ăn. Mới chỉ đáp ứng được 50-60% nhu cầu dinh dưỡng cho các nhóm tuổi khác nhau. 

Một trong những lời khuyên dinh dưỡng mà chúng tôi khuyến nghị người dân đó là nên tăng cường uống sữa, các chế phẩm từ sữa. Mục đích của việc làm này để tăng khẩu phần canxi, nhất là nhóm tuổi đang tăng trưởng nhanh. Ví dụ như người trưởng thành chúng ta cần 800mg canxi/ngày. Nhưng đối với các cháu  từ  10-18 tuổi, nhóm tuổi này cần 1000mg canxi/ngày. Tức là nhu cầu của nhóm này cao hơn người trưởng thành.

Bên cạnh đó, chúng ta phải chú ý chế độ ăn của các thành viên trong gia đình để giải quyết các vấn đề ngăn ngừa thừa cân béo phì, giảm suy dinh dưỡng cũng như phòng chống việc thiếu các vi chất dinh dưỡng cho toàn dân.

Ở những đối tượng có nguy cơ cao như trẻ em ở lứa tuổi ăn dặm, trẻ dưới 5 tuổi hay các cháu tiểu học, các cháu đang tăng trưởng nhanh 10-18 tuổi, phụ nữ mang thai và cho con bú có thể sử dụng thêm những chế phẩm, thực phẩm bổ sung để phòng chống việc thiếu vi chất dinh dưỡng.

PV: Theo bác sĩ, cùng với thực phẩm hàng ngày sử dụng trong bữa ăn, phụ huynh có nên bổ sung thực phẩm chức năng cho trẻ nhỏ không? Những trường hợp nào thì nên cho trẻ dùng thực phẩm chức năng thưa bác sĩ? 

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm: Trong dinh dưỡng, nếu bổ sung không quá 3 đến 5 lần khuyến nghị cũng không sợ ngộ độc. An toàn nhất khi bổ sung cho trẻ phải có kinh nghiệm, được sự tư vấn dinh dưỡng của bác sĩ dinh dưỡng hay bác sĩ nhi khoa. Chúng ta vừa chọn được sản phẩm tốt và thời hạn bổ sung cũng phù hợp với tình trạng của từng bé.

Chú ý, các chế phẩm vi chất dinh dưỡng thường bổ sung kéo dài khoảng 3-4 tháng, sau đó nghỉ 1 tháng và sau đó tiếp tục bổ sung. 

PV: Thưa bác sĩ, việc lạm dụng thực phẩm chức năng, thậm chí là lầm tưởng thực phẩm chức năng là thuốc mà đem trị bệnh cho trẻ thì có hại như thế nào đến trẻ?

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm: Chúng ta phải hiểu thực phẩm chức năng hay thực  phẩm bổ sung, theo quy định của Bộ Y tế, bao gồm các các vi chất dinh dưỡng cũng nằm trong thực phẩm chức năng, hay các chế  phẩm đơn chất hoặc vi chất cũng nằm trong nhóm thực phẩm chức năng hay còn gọi là thực phẩm bổ sung. 

Về nguyên tắc, những thực phẩm bổ sung chúng ta có thể mua và không bắt buộc phải kê đơn. Do đó, phụ huynh bắt buộc phải thông thái, chúng ta phải ước tính, ví dụ khẩu phần ăn đáp ứng ít nhất khoảng 50 đến 70% nhu cầu các chất dinh dưỡng rồi thì không nên bổ sung tối đa, nên bổ sung thêm 50% nhu cầu khuyến nghị nữa. Những giai đoạn các cháu bị ốm, bị mệt chúng ta bổ sung 100% nhu cầu khuyến nghị là yên tâm.

Cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Lâm về những thông tin chia sẻ hữu ích này!